Του Κώστα Κορνέτη*
Τι ήταν τελικά ο Δεκέµβρης του 2008; Ήταν ένα ξέσπασµα αυθόρµητης αγανάκτησης σχετιζόµενης µε συγκεκριµένες δοµικές παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας που πυροδότησε η δολοφονία του 15χρονου Αλέξη Γρηγορόπουλου, δρώντας ως «κρίσιµη στιγµή» για µια ολόκληρη γενιά. Ένα κοινωνικό κίνηµα «νέας κοπής», χωρίς οργανική σχέση µε οργανωµένους πολιτικούς φορείς µε παραδοσιακή έφεση στη διαµαρτυρία.
Πολυσυλλεκτικό και πολυκέφαλο, εµπεριείχε από αναρχικούς φοιτητές, δεκατετράχρονους «χούντις» και ευκατάστατα λυκειόπαιδα, µέχρι µπαχαλάκηδες και εξαθλιωµένους οικονοµικούς µετανάστες. Η ταυτόχρονη δράση όλων αυτών των ετερογενών στοιχείων δηµιούργησε ένα εκρηκτικό µείγµα.
Τι δεν ήταν ο Δεκέµβρης; Σίγουρα δεν ήταν η τελετουργική αναβίωση του συγκρουσιακού µεταπολιτευτικού παρελθόντος, όπως λέχθηκε επανειληµµένα. Και αυτό γιατί αποτέλεσε µια ρήξη µε το κινηµατικό παρελθόν, φέρνοντας στην επιφάνεια µια κουλτούρα µε νέες συντεταγµένες και πρακτικές (καθιστικές διαµαρτυρίες, χάπενινγκ, διακοπή δελτίων και παραστάσεων, το µετα-σιτουασιονιστικό κάψιµο του χριστουγεννιάτικου δέντρου), κινηµατογραφικές και µουσικές αναφορές, αισθητική και λεξιλόγιο που σίγουρα δεν έχουν καµία σχέση µε την κουλτούρα της µεταπολίτευσης. Και µόνο το ότι η λεγόµενη γενιά των 700 ευρώ απέκτησε πολιτική σχέση µε την τεχνολογία και τη µετέτρεψε σε καινοτόµο δοµή µέσω του facebook, του twitter και των µπλογκ µε στόχο την εναλλακτική πληροφόρηση αλλά και τον συντονισµό δράσης καταδεικνύει το γεγονός πως δεν αποτέλεσε κλώνο κάποιου παλαιότερου συγκρουσιακού κύκλου. Εξίσου σηµαντική ήταν και η προσπάθεια δικτύωσης µε αντίστοιχους κύκλους του εξωτερικού που κατέστησε αυτό το κίνηµα ταυτόχρονα τοπικό και παγκόσµιο (glocal). Τι ζητούσε και τι το καινούργιο έφερε; Πέρα και από την ανάγκη διοχέτευσης ενός πολιτικού µηνύµατος οι ακτιβιστές που συµµετείχαν εξέφρασαν την ανάγκη να γίνουν «ορατοί». Ήταν µια εξέγερση ενάντια σε όλα, χωρίς σαφή αιτήµατα, που ζητούσε τα πάντα και τίποτα ταυτόχρονα («δεν ζητάµε τίποτα γιατί τα θέλουµε όλα»). Ο Δεκέµβρης µπορεί να µην είχε τελικά τη δυνατότητα να αλλάξει τα πράγµατα – ούτε οι εκφραστές του δηµιούργησαν ή έστω φαντασιώθηκαν εναλλακτικούς θεσµούς. Έφερε όµως µε έµφαση στην επιφάνεια θέµατα όπως το πολυσύνθετο ζήτηµα της µετανάστευσης. Όταν το Στέκι Αλβανών Μεταναστών δήλωνε πως «αυτές οι µέρες είναι και δικές µας», ταυτιζόµενο παράλληλα µε τις αναταραχές στα γαλλικά προάστια το 2005, σηµατοδοτούσε την ανάδυση στη δηµόσια σφαίρα ενός νέου υποκειµένου: του πολιτικά ριζοσπαστικοποιηµένου µετανάστη. Έστω και πρόσκαιρα οι µετανάστες (όπως και οι µαθητές) ένιωσαν να γίνονται φορείς ιστορικότητας.
Όσον αφορά µια ενδεχόµενη πολιτική κληρονοµιά των γεγονότων, η πιο θετική στιγµή ίσως του Δεκέµβρη ήρθε σε σχέση µε τη δολοφονική επίθεση ενάντια στην Κωνσταντίνα Κούνεβα στα τέλη του µήνα. Το κίνηµα ενσωµάτωσε στις διεκδικήσεις του ένα ρεύµα συµπαράστασης στην Κούνεβα που είχε ως αποτέλεσµα να ευαισθητοποιήσει ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Στις αρνητικές πτυχές της εξέγερσης συγκαταλέγεται, πέρα από την καθιέρωση ενός βίαιου ρεπερτορίου δράσης εφάµιλλου των λεγόµενων µπλακ µπλοκ, και η ανάδυση µιας νέας γενιάς τροµοκρατών που θεωρούν εαυτούς συνεχιστές του Δεκέµβρη µε άλλα µέσα. Πέρα όµως από αυτές τις πρώιµες σκέψεις, πιθανότατα θα χρειαστούν αρκετά χρόνια ακόµα για να αποτιµηθεί ολοκληρωµένα η σηµασία αυτού του κινήµατος που κινήθηκε στα όρια ανάµεσα στην κοινωνική ανυπακοή και τη µανία καταστροφής, την ουτοπία και τον µηδενισµό, τη σοβαρότητα και την ειρωνεία, την τέχνη και την πολιτική.
*Ο Κωστής Κορνέτης διδάσκει Σύγχρονη Ελληνική και Ευρωπαϊκή Ιστορία στο Πανεπιστήµιο Βrown
Δημοσιεύθηκε στα ΝΕΑ 04/12/2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου