Του Olivier Schmitt, LE MONDE
Οι σοσιαλδηµοκράτες δυσκολεύονται να επαναπροσδιορίσουν
το σώµα της θεωρίας τους, καθώς δέχονται πυρά τόσο από δεξιά,
όσο και από αριστερά
Περιορισµένα στον ρόλο της αντιπολίτευσης σε 21 από τις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περιλαµβανοµένων των σκανδιναβικών χωρών όπου ήταν κάποτε τόσο ισχυρά, τα ευρωπαϊκά σοσιαλδηµοκρατικά και σοσιαλιστικά κόµµατα αναρωτιούνται σήµερα για το µέλλον τους.
Σε σηµείο που ένας άνθρωπος όπως ο Μάσιµο ντ’ Αλέµα, πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας (1998-2000), είπε στις 15 Ιανουαρίου στο Παρίσι, στη διάρκεια ενός συνεδρίου οργανωµένου από το Ιδρυµα Ζαν-Ζορές, το οποίο πρόσκειται στο Σοσιαλιστικό Κόµµα, ότι «οι ευρωπαίοι σοσιαλιστές, διαιρεµένοι ανάµεσα στους οπαδούς του «τρίτου δρόµου» του Τόνι Μπλερ και τους υπερασπιστές του κράτους πρόνοιας, έχασαν». Εχασαν άραγεσε σηµείο να χαθούν και οι ίδιοι;
Το ερώτηµα αυτό βασανίζει όλους τους Ευρωπαίους σοσιαλδηµοκράτες. Εµβολισµένοι στα δεξιά τους από ένα οικολογικό κίνηµα που διηύρυνε τις θεωρητικές βάσεις του περί υπεράσπισης του περιβάλλοντος µε ένα νέο µοντέλο ανάπτυξης, κακοποιηµένοι στα αριστερά τους από κόµµατα που µιλάνε για «ρήξη µε τον καπιταλισµό» µε ακόµη µεγαλύτερη ζωντάνια επειδή είναι πεπεισµένα ότι η οικονοµική και χρηµατοπιστωτική κρίση άρχισε να σηµαίνει το τέλος του παλιότερου εχθρού τους, οι σοσιαλδηµοκράτες δυσκολεύονται να επαναπροσδιορίσουν το σώµα της θεωρίας τους.
Ακόµη χειρότερα, έχοντας στερηθεί σχεδόν παντού την πολιτική εκτελεστική εξουσία, πρέπει να αντιµετωπίσουν την άνοδο της λαϊκιστικής ∆εξιάς. Όπως εξήγησε ο οικονοµολόγος Ντανιέλ Κοέν, πρόεδρος του Συµβουλίου Επιστηµονικού Προσανατολισµού του Ιδρύµατος Ζαν-Ζορές, «µπροστάστην κρίση, η ∆εξιά αντιδράπολύ απλά: θέτει υπό αµφισβήτηση το κράτος πρόνοιας, επαναφέρει τον πόλεµο ανάµεσα στους έχοντες δικαίωµα σ’ αυτό το κράτος πρόνοιας και τους άλλους µισθωτούς, και στην παγκοσµιοποίηση και στους φόβους που προκαλεί, απαντά µε τη γλώσσα του φόβου και µε έναν λόγο περί αύξησης της ασφάλειας». Με λίγα λόγια, δίνει απαντήσεις απλές σε περίπλοκα ερωτήµατα, κάτι στο οποίο η Αριστερά δεν µπορεί, ως εκ της ουσίας της, να υποκύψει.
Πώς μια ωραία ιδέα, η οποία σφυρηλατήθηκε τον 19ο αιώνα και γνώρισε µεγάλες στιγµές, κυρίως στη Βόρεια Ευρώπη, κατά τη δεκαετία του 1960, µπόρεσε να χάσει σε τέτοιο σηµείο τη δύναµή της; «Η παγκόσµια οικονοµική κρίση και τα λάθη του χρηµατοπιστωτικού καπιταλισµού αποδεικνύουν πως είχαµε δίκιο», λέει ο καταλανός Σοσιαλιστής Ζοσέπ Μπορέλ Φοντέγες, πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, σήµερα πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Πανεπιστηµιακού Ινστιτούτου της Φλωρεντίας (Ιταλία). «Εντούτοις, αποτύχαµε παντού». Λέει αυτό που η Τζένι Αντερσον, καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Κοινωνικών Επιστηµών του Παρισιού, συνοψίζει µε µια τροµερή φράση: «Η σοσιαλδηµοκρατία είναι µέσα σε µια µαύρη τρύπα».
Μολονότι η µαζική ανεργία, η υποχώρηση του συνδικαλισµού, η αστάθειατων ψηφοφόρων και ο ατοµικισµός στις κοινωνίες µας συµβάλλουν στην εξασθένησή της, η σοσιαλδηµοκρατία οφείλει την εξασθένηση αυτή κατ’ αρχάς στα δικά της σφάλµατα. «Η φιλελεύθερη στροφή του σοσιαλισµού κατά τη δεκαετίατου 1990 απέτυχε», εκτιµά ο Τζον Κρόουλι, διευθυντής του ∆ιεπιστηµονικού Κέντρου Συγκριτικής Έρευνας στις Κοινωνικές Επιστήµες στο ΣεντΟυέν. «Ο σοσιαλισµός πρέπει να ανταποκριθεί σε πολλές προκλήσεις: να ξανασκεφτεί τον καπιταλισµό έξω από τις σχέσεις του µε τον νεοφιλελευθερισµό· να ενσωµατώσει τα οικολογικά ζητήµατα· να αναθεωρήσει τη συµµαχία των τάξεων σκεπτόµενος νεωτεριστικά την ισότητα υπό το φως της διαφορετικότητας».
Ο Ερνστ Χίλεµπραντ, διευθυντής του τµήµατος για την Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη του ισχυρού γερµανικού σοσιαλδηµοκρατικού ιδρύµατος Φρίντριχ Εµπερτ, είναι της ίδιας γνώµης: «Το ευρωπαϊκό σοσιαλιστικό µοντέλο δεν υπάρχει. Είναι µια ουτοπία που µένει να πραγµατοποιηθεί. Το θέµα δεν είναι πλέον να διαχειριστούµε την αβεβαιότητα που γεννιέται από την παγκοσµιοποίηση. Πρέπει να οικοδοµήσουµε µια κοινωνία βιώσιµης παραγωγής και συνεπώς οικολογικής. Απέναντι στην αβεβαιότητα, που πάει να πει στέρηση ελευθερίας, πρέπει να ενισχύσουµε την αυτονοµία των ατόµων και τα δικαιώµατα των πολιτών, και να εµβαθύνουµε τη δηµοκρατία προσθέτοντάς της συµµετοχικά στοιχεία». «Αξιοπρέπεια, δικαιοσύνη, υπευθυνότητα», αυτό είναι το «µότο» που η Ελέν Τοµά, καθηγήτρια στη Σχολή Κοινωνικών Επιστηµών του Εξ-αν-Προβάνς,πρότεινε στο κοινό του συνεδρίου.
Όµως ο Μάσιµο ντ’ Αλέµα δεν φάνηκε να πείσθηκε τελείως από τις εξηγήσεις αυτές. «Οδηµοκρατικός σοσιαλισµός είναι ένα ευρωπαϊκό φαινόµενο, το οποίο ουσιαστικά δεν βγήκε από τα σύνορα της Ευρώπης», διαπίστωσε. «Είναι επίσης η πολιτική έκφραση µιας ηπείρου που χάνει το βάρος της και την κεντρική της θέση». Και ο πρώην επικεφαλής της ιταλικής κυβέρνησης έθαψε τη λέξη «σοσιαλισµός», διαπιστώνοντας ότι «δεν µπορεί να χρησιµοποιηθεί» στις ΗΠΑ ούτε στις αναδυόµενες χώρες.«Καµιά δύναµη κοινωνικής αλλαγής», υπογράµµισε, «δεν επικαλείται τονσοσιαλισµό στις χώρες αυτές…».
Γι’ αυτόν ήρθε ο καιρός «να οικοδοµηθεί ένας νέος παγκόσµιος προοδευτικός συνασπισµός, ικανός να ξεπεράσει τα σύνορα της Ευρώπης και αυτά της Σοσιαλιστικής ∆ιεθνούς». Θα µπορούσε να συναθροίσει «την Ευρώπη, τη Βραζιλία, την Ινδία, τη Νότια Αφρική ή τις Ηνωµένες Πολιτείες» και να αντιπαραβάλει τα «προοδευτικά πειράµατα» που γίνονται εκεί.
Αυτό θα επέτρεπε στους Ευρωπαίους να οικοδοµήσουν «ένα εναλλακτικό σχέδιο ισχυρό σε επίπεδο ηπείρου» και να «σχηµατίσουν έναν συνασπισµό των δυνάµεων της Αριστεράς, των οικολόγων και των δηµοκρατών του Κέντρου», για να «υπερασπιστούν τις ευρωπαϊκές αξίες κόντρα στη λαϊκιστική ∆εξιά».
Δημοσιεύθηκε στα ΝΕΑ 22/01/2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου