...

...

Κυριακή 16 Ιανουαρίου 2011

Τι συμβαίνει στ΄ αλήθεια στο Αιγαίο; - Να παραδειγματιστούμε από την Κύπρο

Του Θεόδωρου Καρυώτη*

Για περισσότερα από τριάντα χρόνια τώρα η Ελλάδα επιμένει μονότονα ότι η μοναδική διαφορά της με την Τουρκία, ήτοι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, είναι νομικής φύσης. Ομως εδώ και περισσότερα από 25 χρόνια η έννοια της υφαλοκρηπίδας έχει υπερκερασθεί από αυτήν της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Από τη θέση σε ισχύ της νέας Σύμβασης του Διεθνούς Δίκαιου της Θάλασσας του 1982, κανένα κράτος στον κόσμο δεν έχει ζητήσει μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης αλλά πάντα ζητεί και την ταυτόχρονη οριοθέτηση της ΑΟΖ. Πράγματι, όλες οι αποφάσεις του Δικαστηρίου ως σήμερα λαμβάνουν υπόψη την οριοθέτηση και των δύο ζωνών, που πάντα συμπίπτουν.
 Η Σύμβαση του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας αναφέρει ρητά (άρθρο 121, παράγραφος 2) ότι όλα τα νησιά διαθέτουν ΑΟΖ και ότι η ΑΟΖ ενός νησιού καθορίζεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που καθορίζεται και για τις ηπειρωτικές περιοχές. Επομένως η Τουρκία δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει για την ΑΟΖ τα ίδια επιχειρήματα που προβάλλει για την υφαλοκρηπίδα των νησιών του Αιγαίου, ότι δηλαδή τα νησιά μας δεν διαθέτουν υφαλοκρηπίδα ή ότι «κάθονται» πάνω στην υφαλοκρηπίδα της Ανατολίας, γιατί η ΑΟΖ δεν έχει κανένα γεωλογικό «παρελθόν».
Δεν είναι από την άποψη αυτή τυχαίο ότι η πρόσφατη ελληνοαλβανική σύμβαση αφορά γενικώς την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, άρακαι ορθώς- υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Πώς αυτό που θέλουμε να γίνει με την Αλβανία δεν θα γίνει με την Τουρκία; Η Τουρκία δεν δέχεται την οριοθέτηση της μέσης γραμμής που κάναμε με την Αλβανία λέγοντας ότι το Αιγαίο είναι κλειστή θάλασσα και τα ελληνικά νησιά δεν έχουν τα ίδια δικαιώματα που έχουν οι ηπειρωτικές περιοχές. Προσπαθεί βέβαια να αποσιωπήσει ότι έχει ήδη συμφωνήσει την ΑΟΖ της στη Μαύρη Θάλασσα, που είναι πιο κλειστή θάλασσα από το Αιγαίο. Συγκεκριμένα προχώρησε σε οριοθετήσεις με την τότε Σοβιετική Ενωση, με τη Ρουμανία και με τη Βουλγαρία, χρησιμοποιώντας βεβαίως τη μέθοδο της μέσης γραμμής- την οποία όμως αρνείται να αποδεχθεί για το Αιγαίο. 
Όταν η Ελλάδα αποφασίσει να δημιουργήσει ΑΟΖ, τότε απλώς η Τουρκία θα αρνηθεί να αναγνωρίσει μια ελληνική ΑΟΖ, όπως ακριβώς έκανε και με την κυπριακή ΑΟΖ, αλλά η Κύπρος ούτε φοβήθηκε ούτε σταμάτησε από αυτή την ενέργεια της Τουρκίας, και μάλιστα πήρε και την έγκριση της ΕΕ. Η Αγκυρα θα πρέπει να συνειδητοποιήσει και να αποδεχθεί ότι δεν μπορεί να επιβάλει τις όποιες νεοοθωμανικές βλέψεις της στη σύγχρονη διεθνή πραγματικότητα.
Η άρνηση της ελληνικής κυβέρνησης να οριοθετήσει τη δική της ΑΟΖ με αυτήν της Κύπρου είναι ένα από τα μεγάλα λάθη της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Εύχεται κανείς η κυβέρνηση του ΠαΣοΚ να διορθώσει σύντομα αυτό το λάθος. Κλειδί σε αυτή την οριοθέτηση είναι το Καστελόριζο, νησί το οποίο κατοικείται- δεν πρόκειται, δηλαδή, για κάποια ακατοίκητη βραχονησίδα- και κατά συνέπεια κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι διαθέτει ΑΟΖ. Εάν ποτέ η Ελλάδα δεχόταν να προχωρήσει σε οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο χωρίς τον υπολογισμό του Καστελόριζου, η εμφανής συνέπεια θα ήταν η Ελλάδα να μην έχει σημείο επαφής με τις θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου! 
Τώρα που η Κύπρος αποφάσισε θαρραλέα να οριοθετήσει την ΑΟΖ της με αυτήν του Ισραήλ δεν υπάρχει πλέον καμία δικαιολογία για την Ελλάδα να μην κάνει το ίδιο με την Κύπρο. Η Τουρκία προσπαθεί για πολύ καιρό τώρα να πείσει τη διεθνή κοινότητα ότι η περιοχή ανάμεσα στο Καστελόριζο, την Κρήτη και την Κύπρο είναι μέρος της τουρκικής ΑΟΖ. Αυτό αποτελεί ξεκάθαρη παραβίαση όλων των κανόνων του Δικαίου της Θάλασσας. Είναι από την άποψη αυτή ιδιαίτερα κρίσιμη η στάση της Αιγύπτου, η οποία έχει αρχίσει επαφές με την Τουρκία για την οριοθέτηση της ΑΟΖ των δύο κρατών τη στιγμή που η Αίγυπτος δεν διαθέτει θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία. Η Ελλάδα έχει παραμείνει εντελώς αδρανής και δεν ασκεί καμία- δημόσια τουλάχιστον γνωστή- πίεση στην Αίγυπτο να σταματήσει αυτές τις επαφές με την Τουρκία που κινούνται εκτός του πεδίου του Διεθνούς Δικαίου. 
Το κρισιμότερο όμως είναι ότι η Ελλάδα έχει αποδεχθεί τη βάση της τουρκικής λογικής και μετέχει σε κύκλους επαφών για την οριοθέτηση μόνο της υφαλοκρηπίδας και όχι της ΑΟΖ, και μάλιστα μόνο στο Αιγαίο και όχι στην Ανατολική Μεσόγειο, ώστε να περιλαμβάνεται το Καστελόριζο. Επομένως σύντομα η Ελλάδα θα πρέπει να προβεί στην ίδια ενέργεια στην οποία προέβησαν οι ΗΠΑ, η Ρωσία και οι περισσότερες χώρες της ΕΕ, δηλαδή να διακηρύξει το κυριαρχικό της δικαίωμα σε ΑΟΖ στο Αιγαίο και στην Αν. Μεσόγειο. 
Πολλοί, τώρα τελευταία, αναφέρουν ότι οι Τούρκοι απαιτούν συνεκμετάλλευση του Αιγαίου μαζί μας. Αυτό δεν είναι ακριβές. Οι πρώτοι διδάξαντες ήταν οι Αμερικανοί, οι οποίοι δεν έχουν αλλάξει τακτική για δεκαετίες και χρησιμοποίησαν τη λέξη «συνεκμετάλλευση» για πρώτη φορά το 1975. Οι ΗΠΑ ζήτησαν τότε από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή να ξεκινήσει συνομιλίες για συνεκμετάλλευση του Αιγαίου, αλλά αυτός αρνήθηκε να το κάνει, κάτι που ενόχλησε πολύ τους Αμερικανούς τότε. Είναι προφανές ότι ορισμένα σενάρια επανέρχονται. 

*Ο κ. Θεόδωρος Καρυώτης είναι καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστημιακό Σύστημα του Μέριλαντ στις ΗΠΑ και μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Δημοσιεύθηκε στο ΒΗΜΑ 16/01/2011

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου